Σκέψεις για το πρόβλημα των δασωμένων αγρών

Εν αναμονή μίας ακόμα φημολογούμενης παράτασης της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων και των αναμενόμενων προτάσεων του Υπουργείου για τους δασωμένους αγρούς, παραθέτουμε παρακάτω ορισμένες προσωπικές σκέψεις, με βάση και τον χειρισμό σχετικών υποθέσεων κατά τα τελευταία χρόνια.

Οι δασωμένοι αγροί είναι εξίσου σημαντικό αν όχι μεγαλύτερο πρόβλημα από αυτό των εκχερσωμένων εκτάσεων (ΔΑ), (αμφότερα οι Δασικοί Χάρτες οφείλουν να καταγράψουν καταρχάς και στη συνέχεια να γίνουν οι απαραίτητες ρυθμίσεις), επειδή:
  • τα όρια χαρακτηρισμού μεταξύ δάσους και δασικής έκτασης είναι πολύ στενά (από 15-25%). Στην πράξη καμία Υπηρεσία δεν μετρά επακριβώς το ποσοστό δασοκάλυψης, να πει πχ ότι η δασοκάλυψη είναι 20% και άρα είναι δασική έκταση κι όχι δάσος. Ειδικά τα θαμνώδη είδη (ρείκια, πουρνάρια κλπ) το πιθανότερο είναι ότι θα καταλαμβάνουν περισσότερο από το 60% του υπορόφου ενός δασωμένου αγρού
  • υπάρχει το αίσθημα της αδικίας όταν “τακτοποιούνται” όσοι κάναν εκχερσώσεις μέχρι το 2007 και τιμωρούνται όσων τα δικά τους κτήματα δασώθηκαν
  • υπάρχουν περιπτώσεις δασώσεων λόγω μακροχρόνιων διενέξεων με τη δασική διοίκηση. Όταν μία πράξη έκανε 5 χρόνια να βγει και 10 να τελεσιδικήσει είναι αναμενόμενο το κτήμα να δασωθεί, αφού εννοείται ότι η ίδια η Δασ.Υπηρεσία δεν θα άφηνε καμία επέμβαση σε αυτή
  • υπάρχουν άνθρωποι που οι ίδιοι φυτεύουν δένδρα (ή αφήνουν συνειδητά αυτοφυή βλάστηση) για λόγους αισθητικής, σταθεροποίησης εδάφους, για φυτοφράκτη (αντιανεμική προστασία, οριοθέτηση ιδιοκτησίας) κ.ά σκοπούς. Η αυστηρότητα στα κριτήρια δάσωσης φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα, δλδ οι ιδιοκτήτες γεωργικής γης να καταπολεμάνε με κάθε τρόποτην δασική βλάστηση, ενώ θα έπρεπε να ενθαρρύνονται για το αντίθετο
  • σε ορισμένες περιοχές (π.χ. στο Πήλιο) η δάσωση ενός κτήματος μετά τον καθαρισμό του (με άδεια της δασικής αρχής) μπορεί να επανέλθει εντός 2-3 ετών, εάν δεν χρησιμοποιηθούν κατάλληλα φυτοφάρμακα, το δε κόστος καθαρισμού είναι ιδιαίτερα υψηλό, για τα δεδομένα της οικονομικής κρίσης.
  • Τα υπόβαθρα του 2007-2009 μπορεί να εμφανίζουν εντελώς διαφορετική κατάσταση με τη σημερινή (2017), αφού μέσα σε μία 10ετία ένας αγρός του 2007 μπορεί να έχει δασωθεί, η δε μορφή του στα εν λόγω υπόβαθρα (2007) να είναι καθαρά θέμα τύχης. Αντίθετα, αγροί που καθαρίστηκαν το 2004 μπορεί να εμφανίζονται ως δασωμένοι στα “πρόσφατα” υπόβαθρα!

Με βάση τα παραπάνω, παραθέτουμε ορισμένες προτάσεις για το θέμα, οι οποίες θα μπορούσαν να ρυθμιστούν με Υ.Α. και όχι αλλαγή της νομοθεσίας:

(1) Στην έννοια της δασικής έκτασης, για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 67 ν.998/79 και μόνο, όπως ισχύει, περιλαμβάνονται:
  • αγροτεμάχια με δασική μορφή που δεν καλλιεργούνταν για χρονικό διάστημα μέχρι 10 έτη από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης διαπίστωσης του χαρακτήρα της έκτασης στην αρμόδια δασική αρχή. Ο χρόνος εγκατάλειψης της καλλιέργειας αποδεικνύεται φωτοερμηνευτικά
  • όσα αγροτεμάχια φέρουν χαρακτηρισμό “ΑΔ” στον Δασικό Χάρτη, εμφανίζονται όμως ως καλλιεργούμενα στα υπόβαθρα του ΟΣΔΕ (1996-1998)
  • αγροτεμάχια που δεν καλλιεργήθηκαν για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα για λόγους ανωτέρας βίας, με την προϋπόθεση ότι επανακαλλιεργήθηκαν μετά την άρση των λόγων αυτών. Τυχόν πράξεις της διοίκησης για την προστασία τους ανακαλούνται
  • αγροτέμαχια των οποίων σταμάτησαν οι διακατοχικές πράξεις λόγω νομικών ή διοικητικών διενέξεων, συμπεριλαμβανομένων ενεργειών για την προστασία της έκτασης, σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία. Στην περίπτωση αυτή εξετάζεται ο χαρακτήρας της έκτασης που είχε αυτή προ της έναρξης των εν λόγω ενεργειών
  • αγροτεμάχια που φέρουν μόνιμες καλλιέργειες με τουλάχιστον 8 δένδρα ανά στρέμμα, εφ’ όσον φέρουν στον υπόροφο θαμνώδη βλάστηση και η δασική δενδρώδης βλάστηση δεν ξεπερνά το 25%
  • επικλινή αγροτεμάχια με αναβαθμίδες (ξερολιθιές, πεζούλες) που έχουν κατασκευασθεί προ του έτους 1975, για λόγους διατήρησης στοιχείων της αγροτικής πολιτισμικής κληρονομιάς, εφ’ όσον φέρουν στον υπόροφο θαμνώδη βλάστηση και η δασική δενδρώδης βλάστηση δεν ξεπερνά το 25%
  • αγροτεμάχια που κηρύχθηκαν αναδασωτέα λόγω πυρκαγιάς και πληρούσαν τη στιγμή της πυρκαγιάς μία από τις παραπάνω προϋποθέσεις
  • στην εκτίμηση των ποσοστών δασοκάλυψης δεν προσμετρώνται ξενικά εισβλητικά είδη (όπως ο αείλανθος) και η βλάστηση που συγκροτεί φυτοφράκτη
(2) Για τις εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως δάση, εντός αποκλειστικής προθεσμίας 1 έτους, οι ιδιοκτήτες τους δύνανται να υποβάλουν αίτηση αποζημίωσης στην οικεία δασική αρχή, η οποία εντός 6 μηνών θα αποφαίνεται για την ικανοποίηση του αιτήματος. Η αποζημίωση μπορεί να περιλαμβάνει
   α) χρηματική αποζημίωση λόγω των περιορισμών στη χρήση του ακινήτου, που επιβάλλονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Ο προσδιορισμός του ποσού θα γίνεται από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα – εκτιμητή με συνυπογραφή δασολόγου και γεωπόνου
   β) ανταλλαγή της έκτασης με άλλη δημόσια έκταση,
Εφ’ όσον η παραπάνω αίτηση απορριφθεί ή παρέλθει η προθεσμία των 6 μηνών άπρακτη, τότε δύναται να χορηγηθεί έγκριση επέμβασης για γεωργική εκμετάλλευση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 47, χωρίς την καταβολή ανταλλάγματος χρήσης. Στην περίπτωση αυτή θα προβλέπεται η διατήρηση στο ακίνητο άθικτης δασικής βλάστησης σε ποσοστό 25%, προσδιοριζόμενο από την προβλεπόμενη τεχνικο-οικονομική μελέτη
(3) Για ακίνητα που έχουν αποκτήσει τη μορφή δάσους και προ τη δάσωσης ήταν άρτια και οικοδομήσιμα, σύμφωνα με τους όρους δόμησης της περιοχής, δύναται να χορηγηθεί άδεια έγκρισης επέμβασης, με την καταβολή του 100% του ανταλλάγματος χρήσης, μόνο για τμήμα της επιφάνειας του ακινήτου που δεν ξεπερνά το 25% του συνολικού εμβαδού του, και το οποίο θα προσδιορίζεται στην οικεία ΑΕΠΟ, τηρουμένων των λοιπών διατάξεων της πολεοδομικής νομοθεσίας

Δασικοί Χάρτες και Δηλώσεις Ενιαίας Ενίσχυσης 2017

Αναδημοσιεύουμε παρακάτω την πρόσφατη ανακοίνωση του ΟΠΕΚΕΠΕ σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες οφείλουν να προβούν οι αγρότες που δηλώνουν εκτάσεις, προκειμένου να διασφαλισθεί η ομαλή πορεία των επιδοτήσεων (οι επισημάνσεις δικές μας):

“Κατόπιν της παράτασης της καταληκτικής ημερομηνίας υποβολής των δηλώσεων  Ενιαίας  Ενίσχυσης, έως τις 15 /06/2017, ενημερώνουμε τους παραγωγούς στις περιοχές των οποίων έγινε ανάρτηση Δασικών χαρτών να ελέγξουν εάν τα αγροτεμάχια που δήλωσαν και δηλώνουν στην Αίτηση του έτους 2017 για την καταβολή κοινοτικών ενισχύσεων, εμπλέκονται χωρικά στους αναρτημένους Δασικούς χάρτες.

Για τα αγροτεμάχια που εμπλέκονται, πρέπει να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες, ανάλογα με την κατηγορία που εντάσσονται, πριν τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων.

Η τήρηση της παραπάνω διαδικασίας συντείνει στην ομαλή καταβολή των δικαιούμενων κοινοτικών ενισχύσεων για κάθε δικαιούχο”

Με βάση τις ισχύουσες ρυθμίσεις, οι εναλλακτικές για τους ενδιαφερόμενους αγρότες είναι οι παρακάτω:

Εκτάσεις που εμφανίζονται ως ΔΑ ή ΧΑ: Νομιμοποίηση αλλαγής χρήσης με ή χωρίς εξαγορά της έκτασης (αν η επέμβαση έγινε προ 1975) ή υποβολή αντίρρησης, εφ’ όσον τεκμηριώνεται ο μη δασικός χαρακτήρας το 1945 ή το 1960 (σε ορισμένες περιπτώσεις). Και οι 2 διαδικασίες αναστέλλουν την κύρωση του Δασικού Χάρτη

Ποια διαδικασία συμφέρει: εξαρτάται από το κόστος υποβολής αντίρρησης (παράβολο + αμοιβή Τεχν. Συμβούλου), το εμβαδόν της “προβληματικής” έκτασης, το πότε έγινε η αλλαγή χρήσης, εάν υπάρχει κτίσμα, εάν ενδιαφέρει η κυριότητα της έκτασης κλπ. Κατά κανόνα ξεκινάμε από το εάν πράγματι έχει γίνει εκχέρσωση δασικής έκτασης ή όχι.

Τι γίνεται αν χαθεί η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων; Εάν πρόκειται για έκταση ΔΑ και δηλώνεται στο ΟΣΔΕ, μπορεί μόνο να γίνει αίτηση πρόδηλου σφάλματος. Εάν πρόκειται για πράγματι εκχερσωμένη έκταση, η νομιμοποίηση αλλαγής χρήσης μπορεί να γίνει και μετά τις 12/6/2017, αλλά θα υπάρξει πρόβλημα με τη συνέχιση της καταβολής των κοινοτικών ενισχύσεων, με τον κίνδυνο να ζητηθεί η επιστροφή των επιδοτήσεων και προηγούμενων ετών

Ατελώς οι αντιρρήσεις για τους Δήμους!

Με όχι μία, ούτε δύο αλλά τρεις (3) νέες Υπουργικές Αποφάσεις (ΥΑ και ΚΥΑ) κύλησαν οι προηγούμενες μέρες σε ζητήματα που σχετίζονται με το έργο ανάρτησης και κύρωσης των Δασικών Χαρτών. Όλες είναι πολύ σημαντικές, όμως θεωρήσαμε ότι η ατέλεια στην υποβολή αντιρρήσεων για τους Δήμους είναι η σημαντικότερη, αφού οι Δήμοι έχουν διπλό ενδιαφέρον για την υποβολή αντιρρήσεων:

  • αφενός για να χαρακτηρισθεί μία έκταση ως δάσος / δασική, σε περιοχές όπου υπάρχουν αναγνωρισμένες δημοτικά δάση (για την διεκδίκηση της κυριότητας σε τέτοιου είδους εκτάσεις μέσω του χαρακτήρα)
  • αφετέρου για να χαρακτηρισθούν εκτάσεις από εν γένει δασικές σε χορτολιβαδικές (Χ)ή άλλης μορφής (Α), για ζητήματα που σχετίζονται με την εκμίσθωση εκτάσεων ως βοσκοτόπων, ή για την αξιοποίηση δημοτικών ακινήτων για άλλες χρήσεις, που δεν είναι συμβατές με τον δασικό χαρακτήρα

Η ατέλεια των Δήμων προβλέπεται πλέον στην ΚΥΑ 155973/999/26.04.2017 (Β´ 1491) (σημείο 2). Εδώ βέβαια τίθεται ένα ζήτημα έλλειψης ισονομίας και διακριτικής μεταχείρισης μεταξύ των ιδιωτών ή άλλων οργανώσεων, όπως οι ΜΚΟ (που παρεμπιπτόντως έχουν ήδη προσφύγει στο ΣτΕ για το θέμα αυτό) και των ΟΤΑ.

Στην ίδια ΚΥΑ προβλέπεται ατέλεια αντιρρήσεων σε περιοχές εποικισμού ή αναδασμού, εάν ο χαρακτήρας στο 1945 είναι “Δ” ή εάν οποιοσδήποτε χαρακτήρας είναι “Χ”.

Εξάλλου, με την Υ.Α. 153395/920/12.4.2017 (ΦΕΚ ΥΟΔΔ´ 206) καθορίζεται στα 45 ευρώ ανά συνεδρίαση (και μέχρι 50 συνεδριάσεις ετησίως) η αμοιβή του ιδιώτη δικηγόρου που συμμετέχει στις ΕΠΕΑ. Και αυτή η απόφαση είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού αντανακλά τον τρόπο λειτουργίας των εν λόγω Επιτροπών και την σοβαρότητα που θα εξετάζονται οι αντιρρήσεις στις εν λόγω Επιτροπές…

Τέλος, στα πλαίσια της διευκόλυνσης της τακτοποίησης των εκχερσωμένων δασών και δασικών εκτάσεων και δημοσίων χορτολιβαδικών εκτάσεων για γεωργική χρήση, έγινε περαιτέρω μείωση του ποσού που πρέπει να καταβληθεί για την νομιμοποίηση της αλλαγής χρήσης(ΚΥΑ 156157/2343/27.04.2017 (Β´ 1492)). Τα ποσά συνεχίζουν να συνδέονται με το αντάλλαγμα χρήσης (αξία δάσους) ως ποσοστά αυτού. Τα νέα ποσοστά επί της αξίας δάσους, κατά περίπτωση είναι τα εξής:

Εκχέρσωση προ 1975:

  • Δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις: 20% της αξίας δάσους
  • Ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις: 12,5%
  • Δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις: 15%
  • Για την εξαγορά της έκτασης απαιτείται επιπλέον καταβολή και του 25% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου (η εξαγορά δεν είναι υποχρεωτική)

Εκχέρσωση μετά το 1975 (μέχρι 2007):

  • Ως ανωτέρω + 10% της αξίας δάσους, ως δαπάνη αναδάσωσης. Επίσης, υπενθυμίζεται ότι δεν απαιτείται η σύνταξη και υποβολή μελέτης αναδάσωσης για εκτάσεις <4 στρ.
  • Δεν μπορεί να γίνει εξαγορά της έκτασης

Η αξία δάσους κυμαίνεται από 700 – 1.100 ευρώ / στρ, ανάλογα με το ποσοστό δασοκάλυψης, το δασοπονικό είδος, το πέτρωμα, την κλίση εδάφους κλπ. Για την κατά το δυνατόν ακριβή εκτίμηση του ποσού προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να αξιολογήσουν το κόστος των εναλλακτικών διαδικασιών (υποβολή αντίρρησης ή τακτοποίηση της αλλαγής χρήσης) μπορείτε να απευθυνθείτε στην εταιρεία μας, που διαθέτει σχετική εφαρμογή υπολογισμού της αξίας δάσους*.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το κόστος είναι μόνο η μία παράμετρος για την επιλογή της κατάλληλης διαδικασίας, αφού εκτάσεις που τακτοποιούνται αναγνωρίζονται από τον αιτούντα ως δασικού χαρακτήρα και οποιαδήποτε άλλη χρήση πλην της γεωργικής δεν επιτρέπεται. Για περιπτώσεις όπου στην έκταση υπάρχει και κτίσμα (αυθαίρετο ή μη) κατά κανόνα επιβάλλεται η υποβολή αντίρρησης, αφού η νομιμοποίηση αλλαγής χρήσης δεν διασφαλίζει το κτίσμα, εκτός αν θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί την γεωργική δραστηριότητα (πχ αποθήκη).

*beta online εφαρμογή υπολογισμού εδώ

 

 

Τι με συμφέρει να κάνω, αν το ακίνητό μου εμφανίζεται ως “ΔΑ”;

Είναι ένα ερώτημα που θα απασχολήσει αρκετό κόσμο, αγρότες κυρίως, οι οποίοι για πολλά χρόνια καλλιεργούν εκτάσεις, οι οποίες στον Δασικό Χάρτη εμφανίζονται ως “εκχερσώσεις”, ήτοι ΔΑ (Δάση και δασικές εκτάσεις στις Α/Φ 1945, άλλης μορφής σήμερα”. Συντρέχει λόγος υποβολής αντίρρησης; Μπορεί η έκταση να συνεχίζει να αξιοποιείται;

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Σύμφωνα με την ισχύουσα δασική νομοθεσία (άρθρο 47Β ν. 998/79, όπως προστέθηκε με το άρθρο 51 του ν.4351/2014), εκχερσώσεις για γεωργική εκμετάλλευση, οι οποίες έλαβαν χώρα μέχρι τις 7/3/2007 μπορούν να νομιμοποιηθούν με πληρωμή του 50% του ανταλλάγματος χρήσης. Η νομιμοποίηση αφορά μόνο την αλλαγή της χρήσης, και όχι την κυριότητα της έκτασης. Στις εκτάσεις που νομιμοποιούνται δεν επιτρέπεται η ύπαρξη ή κατασκευή στο μέλλον κτισμάτων.

Εάν ο χαρακτηρισμός ως “Δ” της υπ’ όψιν έκτασης το 1945 μπορεί να αμφισβητηθεί, π.χ. λόγω ποσοστού δασοκάλυψης ή ως δενδροκομική καλλιέργεια (η τεκμηρίωση θα πρέπει οπωσδήποτε να βασίζεται σε Έκθεση Φωτοερμηνείας Δασολόγου και να συνοδεύεται από διαχρονική εξέταση του χαρακτήρα, π.χ. στα έτη 1960 και εφεξής), τότε είναι σκόπιμο να υποβληθεί αντίρρηση. Εάν η αντίρρηση γίνει δεκτή, η έκταση αποδεσμεύεται από τις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (ταυτόχρονα παύει να διεκδικείται και ως δημόσια έκταση).

Εάν όμως υπάρχουν ισχυρές φωτοερμηνευτικές και άλλες ενδείξεις ότι η έκταση ήταν πράγματι δασική, ή δάσος, το 1945, τότε συμφέρει η νομιμοποίηση της έκτασης, μέσω της παραπάνω διαδικασίας.

Τέλος, σημαντικό χρονικό ορόσημο αποτελεί το έτος 1975, αφού εκχερσώσεις προ του 1975 με πράξη της διοίκησης θεωρούνται νόμιμες και η έκταση αποδεσμεύεται από τη δασική νομοθεσία. Για περισσότερες πληροφορίες, απευθυνθείτε στα εξειδικευμένα στελέχη της εταιρείας μας.